Article

ลมในเส้น คืออะไร มีลมอยู่ในเส้นจริงหรือไม่

           ในทางการแพทย์แผนไทย ร่างกายของคนเราจะประกอบด้วย ธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุลม และธาตุไฟ ถ้าหากธาตุใดธาตุหนึ่งมีมากเกินไป มีน้อยเกินไป จะทำให้ร่างกายของเราแสดงลักษณะอาการของโรคออกมา ในที่นี้จะขอกล่าวถึงธาตุลม ที่มองไม่เห็น แต่ถ้าผิดปกติไปจะกระทบต่อธาตุอื่น ๆ ในร่างกาย ทำให้เกิดอาการหรือโรคต่าง ๆ

 

         ลม/ธาตุลม  เป็นธาตุที่มองไม่เห็น แต่มีอยู่จริง โดยรับรู้ได้จากการสัมผัส ความรู้สึกเย็น รู้สึกอุ่น โดยส่วนใหญ่ในทางการแพทย์แผนไทยจะใช้คำเรียกธาตุลมว่า วาตะ หรือวาโย
         วาตะ หมายถึง ระบบของลมที่หมุนเวียนอยู่ภายในร่างกาย มีลักษณะไม่หยุดนิ่งอยู่กับที่ คอยพัดพาระบบไหลเวียนต่าง ๆของร่างกาย ธาตุลมจะแปรผันตามธาตุไฟ จะใช้เรียกกรณีตรวจธาตุทั้งหมดของร่างกายวิเคราะห์หาสาเหตุว่าเกิดการเจ็บป่วยจากธาตุอะไร

         วาโย หมายถึง ลักษณะของลมที่หยาบและละเอียดต่างกัน (โดยจะมีชื่อต่างกันตามอวัยวะต่าง ๆ)

• ลมกองหยาบ คือ ลมที่เกิดจากอาหารไม่ย่อย ทำให้เกิดแก๊ส เกิดกรดเกินในกระเพาะอาหาร ส่งผลให้จุกเสียด แน่นท้อง หรือลมที่เกิดจากการไม่ขยับเขยื้อนร่างกาย ส่งผลให้มีการคั่งการอั้นของลมตามร่างกาย  มีอาการปวดเมื่อย
• ลมกองละเอียด คือ ลมที่อยู่ในระบบการไหลเวียนของเลือด เกิดจากความอ่อนเพลียของร่างกาย พักผ่อนไม่เพียงพอ ทำให้เลือดไปเลี้ยงสมองไม่เพียงพอ

วาโยจะใช้เรียกกรณีที่ต้องการวิเคราะห์อย่างละเอียดว่าสาเหตุของการเกิดโรคมาจากอวัยวะ หรือส่วนใดของร่างกาย

                            
 

          เส้น ในทางการแพทย์แผนไทย จะกล่าวถึง เส้นประธาน ซึ่งเป็นเส้นทางเดินลมสำคัญในการนวดไทย มีมากถึง 72,000 เส้น แต่เส้นหลักมีอยู่ 10 เส้น เรียกว่าเส้นประธาน 10 เทียบเคียงกับแผนปัจจุบัน อาจจะกล่าวถึง เส้นเลือด เส้นเอ็น กล้ามเนื้อ หรือผังผืดของกล้ามเนื้อที่เรียกว่า Fascia   ไม่สามารถเทียบได้แน่ชัด

ลมในเส้นหมายถึงอะไร

          ลมในเส้น เป็นลมที่พัดประจำอยู่ตามเส้นประธานต่าง ๆ ในร่างกาย  เมื่อลมเหล่านี้ผิดปกติจะทำให้ผู้ป่วยมีอาการปวดหรือชาตามแนวเส้นที่ลมนั้นพัดประจำหรือแสดงออกตามอวัยวะบริเวณใกล้เคียง เป็นต้น
 

ลมในเส้นรักษาอย่างไร
            แนวการในการรักษาลมในเส้น ทางแผนไทย ในการรักษาโรคจากลมทางแพทย์แผนไทย จะใช้ทั้งยา และหัตถการ ในการรักษา โดยจะใช้ยารสร้อน เพื่อกระจายลม เช่นตำรับยาแก้ลมแก้เส้น ใช้หัตถการเผายา นวดกดจุด เพื่อกระจายลมที่คั่งที่อั้นตามจุดต่าง ๆ ให้เคลื่อนไหวเพื่อลดอาการปวด และอาจจะแนะนำเพิ่มเติมในการออกกำลังกาย หรือตำรับยาสมุนไพรเพิ่มเติม
 

ทำไมตำรับยาแก้ลมแก้เส้นถึงรักษาลมในเส้นได้

         ในการตั้งตำรับยาทางการแพทย์แผนไทย จะมีตัวยาหลัก ตัวยารอง ตัวยาช่วย และตัวยาคุมฤทธิ์ยา อยู่ในตำรับ ยาแก้ลมแก้เส้น จัดอยู่ในกลุ่มยารับประทานรักษาอาการทางกล้ามเนื้อ เป็นยาตำรับที่มีรสร้อน เนื่องจากมีสมุนไพรรสร้อนเป็นส่วนประกอบหลัก เช่น พริกไทย ดีปลี ขิงแห้ง กระจายลมที่คั่งอั้นในร่างกายและทำให้ลมไหลเวียนได้ดีขึ้น ช่วยลดอาการปวดเมื่อย แก้อาการมือเท้าชา ซึ่งเกิดจากการที่ลมในร่างกายไหลเวียนได้ไม่ดี     
        และในตำรับยามีส่วนประกอบของกัญชา ซึ่งมีสรรพคุณช่วยในการเจริญอาหาร และบำรุงธาตุไฟในร่างกาย ทำให้ร่างกายแข็งแรงและมีกำลังมากยิ่งขึ้น

สามารถอ่านข้อมูลตำรับยาแก้ลมแก้เส้นเพิ่มเติมได้ที่ ยาแก้ลมแก้เส้น หรือปรึกษาข้อมูลการใช้ยาได้ที่ Line: @suksaiyat (คลิก) หรือสแกน QR code เพื่อปรึกษากับทีมแพทย์แผนไทย
 

 

พท.ภ.จิราภา ทองพึ่งสุข

แหล่งอ้างอิง

1. มูลนิธิฟื้นฟูส่งเสริมการแพทย์ไทยเดิมในพระราชูปถัมภ์.ตำราการแพทย์ไทยเดิม (แพทยศาสตร์สงเคราะห์) ฉบับพัฒนา. คัมภีร์ชวดาล,ศูนย์หนังสือแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย : 2554

2. ภก.ดร. ยงศักดิ์ ตันติปิฎก.ตำราการนวดไทยเล่ม 1,สาธารณสุขกับการพัฒนา : 2559

3. Myofascial-chains. [บทความออนไลน์] .เข้าถึงได้จาก  https://www.anatomytrains.com/blog/2016/05/31/review-jan-wilkes-evidence-based-myofascial-chains-holly-clemens/